Tổng hợp các bài mẫu Soạn bài Hai đứa trẻ tác giả Thạch Lam một cách đầy đủ và chi tiết nhất sẽ giúp các bạn học sinh chuẩn bị kiến thức thật tốt cho mình trước các kì thi sắp tới. Hôm nay Top 10 Tìm Kiếm sẽ tổng hợp Top 10 mẫu soạn văn 11 bài Hai đứa trẻ chi tiết nhất. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!
Top 10 mẫu soạn bài Hai đứa trẻ
Số 1: Soạn bài Hai đứa trẻ
Câu 1: Cảnh vật trong truyện được miêu tả trong thời gian và không gian như thế nào?
Trả lời:
– Không gian trong tác phẩm là khung cảnh nơi một phố huyện nghèo trước Cách mạng tháng Tám với những chi tiết thơ mộng, chứa chan tình cảm (một buổi chiều êm ả như ru). Đây là một không gian thực. Ngoài ra, trong truyện còn đề cập đến không gian hồi tưởng của chị em Liên – đó là không gian cuộc sống gia đình Liên và An còn ở Hà Nội; và không gian mở tưởng – nơi Hà Nội xa xăm, tấp nập, sáng rực, huyên náo và hạnh phúc.
– Thời gian là một buổi chiều tàn, có tiếng trống thu không, ếch nhái kêu ran ngoài đồng; ở chợ mọi người đang chuẩn bị ra về sau buổi buôn bán. Tiếp theo đó là bóng tối của màn đêm bao phủ “một đêm tối tịch mịch”.
– Cảnh vật xơ xác, vương vãi trên đất những thức rác rưởi, vỏ thị, vỏ bưởi, lá nhãn… lũ trẻ thì tranh nhau nhặt nhạnh, bòn mót.
Câu 2: Thạch Lam miêu tả cuộc sống và hình ảnh những người dân phố huyện ra sao?
Trả lời:
– Cuộc sống của phố huyện vào buổi chiều thật tẻ nhạt, khi chợ vãn lúc này chỉ còn rác và hình ảnh hai chị em Liên và An, những hình ảnh đèn thắp sáng nhỏ trong quán của Liên thấp thoáng hiện lên.
– Lúc này con người xuất hiện chỉ là điểm tô thêm cho cuộc sống ở nơi đây, những người còn lại duy nhất lúc này là những người đang bươn trải kiếm sống những người bán hàng về muộn, họ đang thu xếp hàng hóa và tranh thủ nói với nhau dăm ba câu chuyện để tiếp tục những câu chuyện dang dở.
+ Chị Tí mò cua bắt tép, tối đến dọn hàng nước dưới gốc bàng; dọn hàng từ chập tối cho đến đêm “chả kiếm được bao nhiêu?”. Thằng cu bé con chị Tí – xách điếu đóm và khiêng 2 cái ghế trên lưng ở trong ngõ đi ra trông thật tội nghiệp.
+ Bà cụ Thi hơi điên, cười khanh khách, ngửa cổ ra đằng sau, uống một hơi cạn sạch cút rượu, lảo đảo lần vào bóng tối.
+ Vợ chồng bác xẩm “tiếng đàn bầu bần bật”, thằng con bò ra đất…
+ Bác phở Siêu gánh hành đi trong đêm, tiếng đòn gánh kĩu kịt, bóng bác mênh mang,… Phở của bác là món quà xa xỉ mà chị em Liên không bao giờ mua được.
– Con người phố huyện âm thầm, lạnh lẽo. “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ”. Cách viết nhẹ nhàng, đầy xót thương, thấm một nỗi buồn thấm thía. Đó là tình cảm nhân đạo của Thạch Lam.
Câu 3: Phân tích tâm trạng Liên, An trước khung cảnh thiên nhiên và bức tranh đời sống phố huyện.
Trả lời:
– Ngồi trước cửa hàng, chị em Liên cảm nhận về buổi chiều quê bằng những cảm giác rất riêng, vừa buồn, vừa gắn bó.
+ Có lẽ chính bởi thế mà Liên mới cảm thấy cái “mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng cúa ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc” là “cái mùi riêng của đất, của quê hương này”.
+ Hoà hợp, gần gũi với thiên nhiên, hai đứa trẻ đã phát hiện ra bao biến thái tinh vi của nó: “An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao đế tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông”. Tâm hồn của chúng dường như có sự giao cảm, giao hoà với cây cỏ quê hương: “Qua kẽ lá của cành bàng, ngàn sao vẫn lấp lánh; một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy rồi hoa bàng rụng xuống vai Liên khe khẽ, thỉnh thoáng từng loạt một. Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu”.
– An và Liên lặng lẽ quan sát những gì đang diễn ra ở phố huyện với một cảm giác buồn mênh mang. Chúng xót xa, cảm thông chia sẻ với những kiếp người nhỏ nhoi sống lay lắt trong bóng tối cơ cực, đói nghèo mà kì thực chính cuộc sống của chúng cũng buồn tẻ và vô vị như thế. Liên và An chắc cũng mơ màng nhận ra điều ấy, phải chăng chính vì thế mà đêm nào hai chị em cũng cố thức để đợi chuyến tàu muộn của đêm.
Câu 4: Hình ảnh đoàn tàu trong truyện đã được miêu tả như thế nào? Vì sao chị em Liên và An cố thức để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua phố huyện?
Trả lời:
– Nhà văn đã miêu tả rất chi tiết hình ảnh đoàn tàu đêm đi qua phố huyện. Bắt đầu từ xa, khi xuất hiện ánh đèn ghi phía xa xa rồi đến âm thanh “tiếng còi” vọng lại… rồi con tàu vụt qua trong giây lát, chấm nhỏ của chiếc đèn xanh rồi đêm tối lại bao bọc xung quanh. Cách miêu tả này đã diễn tả được tâm trạng chờ đợi chuyến tàu của chị em Liên và những người dân nơi đây. Liên và An háo hức chờ đợi chuyến tàu để được sống lại những ngày quá khứ tươi đẹp và cũng là để thoát khỏi trong giây lát cuộc sống đơn điệu đến đáng sợ. Chuyến tàu là cứu cánh tinh thần cho những con người nơi đây.
– Hai chị em cố gắng đợi tàu vì:
+ Đợi tàu là đợi ánh sán con tàu từ Hà Nội về mang theo.
+ Con tàu gợi nhớ kỷ niệm tuổi thơ: ngày bố còn đi làm, mẹ nhiều tiền được hưởng những thức quà ngon lạ, được đi chơi bờ hồ, uống những cốc nước lạnh xanh đỏ.
+ Đợi tàu là đợi những mơ tưởng. Với Liên, trong ký ức và hiện tại “Hà Nội xa xăm. Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo.
+ Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua”. Thế giới ấy khác hẳn đối với cuộc đời của Liên, của dân nghèo phố huyện, khắc hẳn vầng sáng ngọn đèn chị Tí và ánh lửa của bác Siêu.
Câu 5: Anh chị có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam?
Trả lời:
– Đây là một truyện ngắn miêu tả rất tinh tế sự biến đổi của cảnh vật và diễn biến tâm trạng của nhân vật (nhất là nhân vật Liên). Cách miêu tả này góp phần quan trọng vào việc tạo nên không khí cho tác phẩm.
– Giọng văn nhẹ nhàng, điềm tĩnh, khách quan; lời văn bình dị nhưng luôn ẩn hiện một tình cảm xót thương đối với những con người nghèo khổ, phải sống quanh quẩn, lam lũ, tối tăm. Giọng văn góp phần tích cực vào việc tạo nên một truyện ngắn giàu sắc thái trữ tình và đậm chất thơ.
– Truyện ngắn giàu sắc thái trữ tình và đậm chất thơ.
Câu 6: Qua truyện ngắn Hai đứa trẻ, Thạch Lam muốn phát biểu tư tưởng gì?
Trả lời:
– Qua bức tranh hiện thực phố huyện nghèo nhà văn thể hiện sự cảm thông sâu sắc đối với con người vô danh. Cuộc sống nghèo không đáng sợ bằng cuộc sống đơn điệu và tẻ nhạt, không ước mơ. Những con người nghèo khó nơi phố huyện ấy dù nhọc nhằn đến đâu cũng vẫn ước mơ và hy vọng. Họ vẫn dọn hàng, vẫn chờ khách dù biết bán hàng chẳng được bao nhiêu. Và họ đợi chuyến tàu với biết bao nhiêu hy vọng.
– Qua việc tả cảnh kiên trì hàng đêm chờ tàu qua rồi mới dọn hàng, mới đi ngủ của những con người ấy, nhà văn muốn thể hiện một tư tưởng nhân văn. Đó là khẳng định sự bất diệt của khát vọng, ước mơ. Cuộc sống dù nghèo khổ, tăm tối và bế tắc đến đâu cũng không thể dập tắt được hy vọng và khát vọng của con người. Tác phẩm đã thể hiện tình thương yêu vô bờ và sự trân trọng của nhà văn đối với những thân phận nhỏ bé trong xã hội.
Số 2: Soạn văn Hai đứa trẻ
Tóm tắt
“Hai đứa trẻ” là truyện ngắn kể về cuộc sống quẩn quanh, tù túng của hai chị em An và Liên nơi phố huyện nghèo. Hai chị em hằng đêm cùng nhau đợi chuyến tàu đêm từ Hà Nội chạy qua phố huyện, đó là sự kiện huyên náo duy nhất trong ngày.
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến “nhỏ dần về phía làng”): Cuộc sống nơi phố huyện khi chiều xuống.
- Phần 2 (tiếp theo đến “có những cảm giác mơ hồ không hiểu): Cuộc sống phố huyện khi đêm đến, hai chị em Liên đợi tàu.
- Phần 3 (đoạn còn lại): Đoàn tàu chạy qua phố huyện nghèo.
Câu 1 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Thời gian: dịch chuyển từ chiều đến đêm và về khuya.
+ Không gian: xây dựng trên sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối, không gian là phố huyện nhỏ, nghèo.
Câu 2 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Cuộc sống nơi phố huyện:
– Yên ắng và buồn: chiều êm ả như ru, tiếng ếch nhái văng vẳng kêu,…không có hoạt động gì diễn ra trừ chuyến tàu đêm chạy qua.
– Nghèo: chợ vãn, trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía.
+ Hình ảnh người dân phố huyện: Nghèo khổ, vất vả mưu sinh, sống cầm cự, quẩn quanh.
– Những đứa trẻ con nhà nghèo nhặt nhạnh bất cứ thứ gì có thể dùng được.
– Mẹ con chị Tí, bà cụ Thi điên, bác Siêu,…mấy người phu gạo, phu xe, chú lính lệ,…
– Hai chị em Liên với sạp hàng con con.
Câu 3 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Tâm trạng của Liên và An:
+ Trước khung cảnh thiên nhiên: man mác buồn, có chút mơ hồ không hiểu.
+ Trước bức tranh đời sống: thấy thương những con người nơi đây, thương cả chính mình, nhung nhớ cuộc sống tươi đẹp ở Hà Nội trong quá khứ.
Câu 4 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Hình ảnh đoàn tàu: hoạt động duy nhất ở phố huyện, đoàn tàu vụt qua, đèn trong toa sáng trưng, đồng và kền lấp lánh, các cửa kính sáng, chuyến tàu không đông như mọi khi.
+ Hai chị em cố thức để đợi tàu vì: đó là hình ảnh duy nhất về cuộc sống rực rỡ ánh sáng, đầy hạnh phúc ở Hà Nội, cuộc sống mà chị em Liên rất mong nhớ; chuyến tàu cũng là hoạt động duy nhất khiến phố huyện thoát khỏi cái quẩn quanh, u tối, bế tắc dù chỉ trong chốc lát.
Câu 5 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Nghệ thuật miêu tả: miêu tả chi tiết, cụ thể, vẽ nên bức tranh đối lập, tương phản giữa ánh sáng và bóng tối.
+ Giọng văn: đậm chất trữ tình, nhẹ nhàng, đầy thương cảm với số phận người lao động.
Câu 6 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Tư tưởng của Thạch Lam: bày tỏ niềm xót thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, tăm tối trước Cách mạng tháng Tám.
Luyện tập
Câu 1 luyện tập (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Nhân vật ấn tượng nhất: bà cụ Thi điên
Xuất hiện chớp nhoáng nhưng dường như là sự báo hiệu cho kết cục của cuộc sống luẩn quẩn, bế tắc nơi phố huyện, báo hiệu cho chính tương lai của Liên.
+ Chi tiết nghệ thuật: Đoàn tàu đêm chạy qua phố huyện.
Hình ảnh đoàn tàu mang tính biểu tượng sâu sắc, thể hiện khát khao về cuộc sống tươi sáng của nhân vật Liên, thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
Câu 2 luyện tập (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Phong cách nghệ thuật Thạch Lam:
– Phân tích tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc.
– Giọng điệu tâm tình thủ thỉ, nhẹ nhàng, trữ tình.
– Sử dụng thủ pháp đối lập tương phản ánh sáng – bóng tối trong miêu tả.
– Kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình, giữa chất hiện thực và chất lãng mạn.
Ý nghĩa
Bằng một truyện ngắn trữ tình có cốt truyện đơn giản, Thạch Lam đã thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo trước Cách mạng. Đồng thời, ông cũng biểu lộ sự trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.
Số 3: Soạn văn 11 Hai đứa trẻ
Bố cục
– Phần 1 (từ đầu đến “cho chúng”): Cảnh chiều tàn và tâm trạng của Liên.
– Phần 2 (tiếp … “cảm giác mơ hồ không hiểu nổi”): cảnh phố huyện lúc về đêm
– Phần 3 (còn lại) cảnh chờ tàu của hai chị em Liên
Câu 1 (trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Không gian và thời gian được miêu tả trong truyện:
+ Buổi chiều tà (phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây hồng như hòn than sắp tàn
+ Nền thiên nhiên của ngày tàn, đời sống phố huyện nghèo thu hẹp dần không gian
+ Quang cảnh phố huyện nghèo đói, nhỏ bé, phiên chợ tàn, góc chợ đơn xơ lụp xụp
Câu 2 (trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Những kiếp người tàn nơi phố huyện được miêu tả chân thực:
– Chị Tí ban ngày mò cua bắt ốc, tối dọn hàng nước, thắp ngọn đèn dầu leo lét (cũng chả kiếm được bao nhiêu)
– Gia đình bác xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau để trước mặt, góp tiếng bằng tiếng đàn bầu bật trong yên lặng
– Bà cụ Thi điên nghiện rượu, có tiếng cười khanh khách, ghê sợ, xiêu vẹo như bóng ma
– Chị em Liên được miêu tả kĩ hơn:
+ Thầy Liên mất việc, gia đình phải chuyển về quê, mẹ Liên dọn cửa hàng tạp hóa để hai chị em bán thêm
+ Liên thương những đứa trẻ nghèo và suy nghĩ về gánh phở của bác Siêu như món quà xa xỉ
+ Cuộc sống khó khăn, eo hẹp của gia đình Liên
⇒ Tất cả chung sự buồn chán, mệt mỏi, cuộc sống tẻ nhạt, buồn chán lặp đi lặp lại một cách đơn điệu và quẩn quanh đáng xót thương
Mặc dù thế họ vẫn hi vọng dù rất mơ hồ rằng cuộc sống của họ có sự thay đổi, niềm xót thương của tác giả dâng lên thể hiện kín đáo
Câu 3 (trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Tâm trạng của hai đứa trẻ trước khung cảnh thiên nhiên và bức tranh phố huyện được miêu tả khéo léo, tinh tế:
+ Chị em Liên cảm nhận về buổi chiều bằng những cảm giác riêng, vừa buồn, vừa gắn bó
+ Hòa hợp với thiên nhiên, hai đứa trẻ phát hiện ra biết bao biến thái tinh vi của nó (ngước mắt tìm dòng sông Ngân Hà)
+ Tâm trạng của hai đứa trẻ có sự giao cảm, hòa hợp với cỏ cây quê hương ( qua kẽ lá bàng…giấc mơ không hiểu)
⇒ Hai chị em lặng lẽ quan sát những điều diễn ra ở phố huyện với cảm giác buồn mênh mang, xót xa cảm thông với kiếp người nhỏ nhoi, lay lắt trong bóng tối cơ cực
Câu 4 (Trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Hình ảnh đoàn tàu đêm xuất hiện trong sự chờ đợi háo hức của chị em Liên:
+ Liên “buồn ngủ ríu cả mắt” vẫn cố chờ chuyến tàu đêm, An dặn chị gọi dậy khi có đoàn tàu đi qua
+ Hai chị em cố thức không phải để bán hàng mà “muốn được nhìn chuyến tàu”
+ Con tàu với chị em Liên chính là thế giới khác
– Tác giả tập trung miêu tả tỉ mỉ, kỹ lưỡng theo trình tự thời gian, tâm trạng chờ mong của nhân vật Liên và An
– Ý nghĩa của chuyến tàu đêm đối với người dân phố huyện nghèo khổ:
+ Biểu tượng của sự sống mạnh mẽ, giàu sang, rực rỡ ánh sáng
+ Chuyến tàu gợi nhớ kỉ niệm đẹp đẽ, no đủ của chị em Liên khi thầy chưa mất việc
+ Người dân phố huyện chấm dứt hoạt động khi chuyến tàu đêm đi qua
⇒ Thông qua tâm trạng đợi tàu của Liên tác giả muốn lay tỉnh những con người đang sống nhàm chán, quẩn quan
Câu 5 (Trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam:
– Truyện ngắn miêu tả tinh tế biến thái của cảnh vật, diễn biến tâm trạng của nhân vật ⇒ Tạo không khí cho tác phẩm
– Giọng văn nhẹ nhàng, điềm tĩnh, khách quan, chứa trong đó sự xót xa cho kiếp người nghèo khổ, quẩn quanh
– Truyện ngắn giàu sắc thái trữ tình và đậm chất thơ
Câu 6 (trang 101 ngữ văn 11 tập 1)
– Thạch Lam muốn thể hiện nhẹ nhàng, thấm thía niềm xót thương đối với những kiếp người sống quẩn quanh ở phố huyện trước Cách mạng
– Tác giả thể hiện sự trân trọng đối với ước mong vươn tới cuộc sống tốt đẹp của họ
– Truyện thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, trân trọng
Luyện tập
Câu 1 (trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
– Nhân vật gây ấn tượng sâu sắc nhất là Liên
+ Cô bé có tuổi thơ chìm trong sự héo úa, tàn tạ của cuộc sống đầy bóng tối
+ Liên là cô bé giàu lòng thương cảm với những kiếp người nghèo khó trong phố huyện
+ Liên có sự giao hòa tâm hồn với thiên nhiên
+ Khao khát cuộc sống tốt đẹp, mong muốn vượt thoát khỏi những tù túng, chật hẹp trong cuộc sống
Câu 2 (trang 101 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn tiêu biểu phong cách nghệ thuật của Thạch Lam:
– Những trang viết vừa đậm đà yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất lãng mạn, nên thơ
– Truyện tiêu biểu thể loại truyện tâm tình cảu Thạch Lam
+ Tình người chân chất nhẹ nhàng thấm vào truyện
+ Lối kể thủ thỉ tâm sự với người đọc
Số 4: Hai đứa trẻ soạn bài
- Bài tập 1, trang 101, SGK.
Cảnh vật trong truyện đã được miêu tả trong thời gian và không gian như thế nào ?
Trả lời:
Các nhân vật có thể gây ấn tượng sâu sắc là : Liên, An, chị Tí, bác Siêu, bà cụ Thi,… Những chi tiết nghệ thuật tịêu biểu là : đoàn tàu, bóng tối và ánh sáng, âm thanh, hình ảnh Hà Nội xa xăm, ngọn đèn ở hàng nước của chị Tí,…
Ví dụ, phân tích hình ảnh ngọn đèn ở hàng nước của chị Tí:
Trong truyện Hai đứa trẻ, hình ảnh ngọn đèn con ở hàng nước của chị Tí được trở đi trở lại rất nhiều lần. Anh (chị) cần đọc kĩ mới có thể tìm ra các chi tiết này. Dưới đây là một vài ví dụ tiêu biểu :
– Chị em Liên “lại cúi nhìn về mặt đất, về quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí”.
– “Giờ chỉ còn ngọn đèn con của chị Tí, và cả cái bếp lửa của bác Siêu, chiếu sáng một vùng đất cát; trong cửa hàng, ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn nhỏ, thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa”.
– “Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ”.
Hình ảnh ngọn đèn ở hàng nước của chị Tí “chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ” trước hết có ý nghĩa như một biểu tượng về những kiếp người nhỏ bé, sống leo lét, quẩn quanh, không tương lai, không hạnh phúc trong đêm trường tăm tối của xã hội cũ. Ngoài ra, hình ảnh này còn có tác dụng tô đậm thêm sự tối tăm, nghèo khổ của những cư dân nơi phố huyện.
- Bài tập 2*, trang 101, SGK.
Thạch Lam đã miêu tả cuộc sống và hình ảnh những người dân phố huyện ra sao ?
Trả lời:
– Truyện Hai đứa trẻ rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam với những trang viết vừa đậm đà yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất lãng mạn, chất thơ. Toàn bộ câu chuyện chỉ kể về nỗi buồn trước cảnh ngày tàn và tâm trạng thao thức của chị em Liên mong mỏi chờ đợi một chuyến tàu đêm, thế nhưng qua chuyện kể tưởng như quá đơn sơ, nhỏ nhặt ấy, Thạch Lam đã thể hiện khá chân thực khung cảnh nghèo nàn, đơn điệu của phố huyện nhỏ và thân phận khốn khổ, nhàm chán của những con người ở đó. Đan xen, hài hoà với chất hiện thực ấy, chất lãng mạn, chất thơ thể hiện ở cảm giác mơ hồ về thời gian, không gian, cái thăm thẳm mênh mông của vũ trụ, khung cảnh miền quê êm ả, đượm buồn, sự hồi tưởng về quá khứ và ước mơ kín đáo, xa xôi về tương lai…
– Đặc biệt, Hai đứa trẻ là minh chứng rõ nhất cho loại truyện tâm tình của Thạch Lam. Cuộc sống nghèo nàn nơi phố huyện chỉ là cái nền để tác giả nói tới quan hệ giữa những người dân mộc mạc trong cảnh sống bình thường ; cái tình người chân chất cứ nhẹ nhàng thấm sâu khắp thiên truyện, nó toả ra trong mọi mối quan hệ : giữa chị em Liên với nhau, giữa chị em Liên với chị Tí, bác Xẩm, bác Siêu, mấy đứa trẻ nhặt rác,… Ngay trong cách cư xử của chị em Liên với bà cụ Thi, người đọc cũng thấy sự ấm áp của tình thương và sự cảm thông. Khi miêu tả từng nhân vật, Thạch Lam ít quan tâm đến ngoại hình, hành động mà ông tập trung chú ý tới thế giói nội tâm, cái “hiện thực tâm hồn” với những cảm giác, cảm xúc mong manh, mơ hồ.
Với nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật rất tinh tế, Thạch Lam đã khắc hoạ được những xao động trong tâm hồn cô bé Liên : lúc chiều về trên phố huyện “lòng buồn man mác” ; thấy mấy đứa trẻ bới rác mà “động lòng thương nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó”; sự hãnh diện với chiếc xà tích và cái khoá “vì nó tỏ ra chị là người con gái lớn và đảm đang”; cái ước mơ chập chờn “thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi”… khi đoàn tàu đã đi qua…
Thạch Lam còn có giọng điệu rất riêng biệt, độc đáo – đó là giọng kể chuyện thủ thỉ như tâm sự vói người đọc, rất nhỏ nhẹ mà man mác, thi vị. Người đọc thấy ẩn hiện, kín đáo, lặng lẽ sau những hình ảnh, những dòng chữ một tâm hồn Thạch Lam đôn hậu, tinh tế, hết sức nhạy cảm với mọi biến thái của lòng người và tạo vật. Văn Thạch Lam rất tiêu biểu cho tính cách người Việt, những người “sống cảm nhiều hơn là suy nghĩ” (Hoài Thanh).
- Anh (chị) hãy nêu nhận xét về cảm hứng thiên nhiên của Thạch Lam qua truyện ngắn Hai đứa trẻ.
Trả lời:
Trong truyện ngắn Hai đứa trẻ, nhà văn đã thể hiện khá rõ cảm hứng về thiên nhiên:
– Tác giả đã miêu tả khá thành công nhiều bức tranh thiên nhiên thơ mộng, đầy gợi cảm. Chẳng hạn, những âm thanh, hình ảnh quen thuộc của mùa hạ lúc chiều tà : “Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều” ; “Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào” ; hay không khí êm đềm, tĩnh lặng khi đêm xuống ở làng quê : “Trời đã bắt đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”.
– Điều đáng nói hơn là thiên nhiên và con người ở đây luôn được khắc hoạ trong sự hoà hợp với nhau. Hai đứa trẻ có thể phát hiện tinh tế những biến thái của đất trời, cây cỏ : “An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông”, “Qua kẽ lá của cành bàng, ngàn sao vẫn lấp lánh; một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy rồi hoa bàng rụng xuống vai Liên khe khẽ, thỉnh thoảng từng loạt một. Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu”.
– Qua cảm hứng về thiên nhiên, Thạch Lam đã ít nhiều gọi được ở người đọc những tính cảm đối với quê hương xứ sở. Có lẽ đây cũng là điều góp phần tạo nên sự đặc sắc của thiên truyện này. Tiếc rằng, lâu nay cảm hứng ấy ít được chúng ta bàn tới.
- Phân tích hình anh hai chị em Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
Trả lời:
Đây là một đề thuộc kiểu bài phân tích nhân vật. cần phân tích hai mặt trong cuộc sống của chị em Liên :
+ Cuộc sống vật chất
+ Cuộc sống tinh thần
Hai mặt đó có liên quan với nhau. Không nhất thiết phải tách ra thành hai đoạn rạch ròi, cân xứng, nhưng phải làm rõ được hai mặt nói trên :
– Cần đặt chị em Liên vào khung cảnh chung – cuộc sống của cả phố huyện với những người cũng như Liên:
+ Nghèo khổ trong cuộc sống vật chất
+ Hạn hẹp, tù túng trong cuộc sống
– Cần nhận rõ những nét đẹp trong cách sống của chị em Liên (cách cư xử giữa hai chị em, tình cảm giữa những người nghèo). Và nhất là khát vọng tinh thần hướng về một cái gì mói lạ, về những chân trời mới tuy còn mơ hồ, mong manh.
– Thạch Lam viết văn rất tinh tế, gợi lên nhiều ấn tượng, nhiều ẩn ý hơn là nói rõ, nói trực tiếp. Vậy từ những chi tiết, những câu chữ trong văn bản có thể nói thêm những cảm nhận của mình.
- Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
Trả lời:
Có thể phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên theo dòng chảy của thời gian từ chiều tối cho đến đêm khuya theo các ý sau :
+ Trong buổi chiều tà : Buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn, cảm thương với lũ trẻ con nhặt rác nơi góc chợ, cảm nhận được sự gắn bó sâu sắc của chị em Liên với phố huyện nghèo, buồn tẻ, tăm tối.
+ Khi trời tối hắn : Không muốn tính tiền hàng vì chảng được bao nhiêu ; sợ bà cụ Thi điên với tiếng cười khanh khách xa dần ; không còn sợ bóng tối ; trong đêm, Liên mải mê với những bí ẩn của vũ trụ đầy trăng sao, thao thức, ngóng chờ chuyến tàu đêm đi qua phô huyện mặc dù hai chị em đã buồn ngủ ríu cả mắt nhưng vẫn gượng để thức.
+ Khi đoàn tàu đến phố: Háo hức, vui mừng, thoả thích, say sưa nhìn ngắm và liên tưởng.
+ Khi đoàn tàu rời phố. Buồn man mác, lưu luyến và hoài niệm về quá khứ.
– Ý nghĩa của việc khắc hoạ tâm trạng nhân vật Liên.
+ Cho thấy bức tranh hiện thực về cuộc sống ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
+ Làm rõ hơn đời sống nội tâm của nhân vật để cảm thương, trân trọng hơn những khát khao, mong ước của họ.
+ Gióng lên hồi chuông báo động về nguy cơ bị nhấn chìm, bị chết mòn trong buồn chán, đói khổ, tù túng và bế tắc của những kiếp người nhỏ bé, mong manh trong xã hội cũ.
+ Khẳng định ngòi bút nhân đạo sâu sắc của Thạch Lam.
+ Chứng minh khả năng quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm của tác giả trước những biến thái của cảnh vật và lòng người.
Số 5: Soạn văn lớp 11 bài Hai đứa trẻ
Câu 1 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Cảnh vật trong truyện được miêu tả trong thời gian và không gian như thế nào?
Trả lời:
Không gian và thời gian được miêu tả trong truyện:
+ Buổi chiều tà (phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây hồng như hòn than sắp tàn
+ Nền thiên nhiên của ngày tàn, đời sống phố huyện nghèo thu hẹp dần không gian
+ Quang cảnh phố huyện nghèo đói, nhỏ bé, phiên chợ tàn, góc chợ đơn xơ lụp xụp
Câu 2 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Thạch Lam miêu tả cuộc sống và hình ảnh những người dân phố huyện ra sao?
Trả lời:
– Cuộc sống của phố huyện vào buổi chiều thật tẻ nhạt, lặp đi lặp lại. Đó là cuộc sống nghèo đói, buồn tẻ, quẩn quanh, bế tắc…
– Con người: những đứa trẻ nhặt rác, mẹ con chị Tí, bác Siêu, gia đình bác xẩm, bà cụ Thi điên, chị em Liên. => Nhếc nhác, lam lũ, mỏi mòn, héo hắt. Mong đợi gì tươi sáng hơn cho cuộc sống hiện tại.
=> Tác giả đã vẽ ra một bức tranh có cuộc sống và hình ảnh con người hiện lên thật sinh động đây là những con người đang phải bươn trải và lo cho cuộc sống của mình.
Câu 3 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích tâm trạng Liên, An trước khung cảnh thiên nhiên và bức tranh đời sống phố huyện.
Trả lời:
– Trước bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện, Liên cảm thấy “buồn man mác”, cảm nhận được cái “mùi ẩm mốc bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc “là” cái mùi riêng của đất, của quê hương này”. Hòa hợp, gần gũi với thiên nhiên và dường như có cả sự giao cảm, hòa hợp với thiên nhiên phố huyện “tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu”.
– Trước bức tranh đời sống nơi phố huyện, tâm trạng Liên: “động lòng thương” với những kiếp người nhỏ nhoi, sống lay lắt trong bóng tối cơ cực, đói nghèo mà kì thực chính cuộc sống của chúng cũng buồn tẻ và vô vị như thế. Liên và An chắc cũng mơ màng nhận ra điều ấy, phải chăng chính vì thế mà đêm nào hai chị em cũng cố thức để đợi chuyến tàu muộn của đêm.
Câu 4 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Hình ảnh đoàn tàu trong truyện đã được miêu tả như thế nào? Vì sao chị em Liên và An cố thức để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua phố huyện?
Trả lời:
Phố huyện lúc chuyến tàu đêm qua:
– Hình ảnh con tàu được lặp lại 10 lần trong tác phẩm.
– Chuyến tàu đêm qua phố huyện là niềm vui duy nhất trong ngày của hai chị em Liên:
+ Chuyến tàu mang đến một thế giới khác: ánh sáng xa lạ, các toa đèn sáng trưng, âm thanh náo nức, tiếng hành khách ồn ào… hoàn toàn đối lập với cuộc sống buồn tẻ, quẩn quanh và đầy bóng tối nơi phố huyện.
+ Chuyến tàu còn gợi nhớ về những ký ức tuổi thơ tươi đẹp của hai chị em: “Một Hà Nội xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.
→ Chuyến tàu trở thành nhu cầu không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của hai chị em Liên. Nó biểu tượng cho một cuộc sống nhộn nhịp, vui vẻ, hiện đại. Dù chỉ trong giây lát nhưng nó đưa cả phố huyện thoát ra khỏi cuộc sống tù đọng, bế tắc.
=> Qua tâm trạng đợi tàu của Liên, Thạch Lam như muốn lay tỉnh những con người đang buồn chán, sống quẩn quanh, bế tắc ấy hãy cố vươn tới điều gì đó tốt đẹp hơn.
Câu 5 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Anh chị có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam?
Trả lời:
Nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam trong truyện:
– Nghệ thuật miêu tả đặc sắc: Thạch Lam thành công trong việc miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của cảnh vật và tâm trạng của con người.
– Giọng văn nhẹ nhàng, thấm đợm chất thơ trữ tình; lời văn bình dị nhưng vẫn luôn ẩn chứa một niềm xót thương đối với những con người nghèo khổ, sống lam lũ, quẩn quanh.
Câu 6 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Qua truyện ngắn Hai đứa trẻ, Thạch Lam muốn phát biểu tư tưởng gì?
Trả lời:
– Thạch Lam muốn thể hiện nhẹ nhàng, thấm thía niềm xót thương đối với những kiếp người sống quẩn quanh ở phố huyện trước Cách mạng
– Tác giả thể hiện sự trân trọng đối với ước mong vươn tới cuộc sống tốt đẹp của họ
– Truyện thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, trân trọng.
Số 6: Soạn văn 11 Hai đứa trẻ ngắn nhất
Trả lời câu hỏi
Trả lời câu 1 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
– Thời gian từ chiều muộn đến hết đêm.
– Không gian phố chợ của huyện nghèo đối lập giữa ánh sáng và bóng tối.
+ Cảnh ngày tàn (tiếng trống thu không, đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn,..)
+ Cảnh chợ tàn.
+ Khung cảnh phố huyện khi đêm xuống tối tăm, đơn điệu.
Trả lời câu 2 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Cuộc sống và hình ảnh những người dân phố huyện:
– Hai chị em Liên với sạp hàng con con
– Mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt ốc, tối dọn hàng nước nhưng cũng chẳng ăn thua gì.
– Bà cụ Thi: cất lên tiếng cười duy nhất trong truyện nhưng lại hơi điên và uống rượu.
– Những đứa trẻ nghèo: nhặt nhạnh những gì còn sót lại ở khu chợ nghèo.
– Gánh phở bác Siêu ế ẩm, bác phải gánh vào làng; gia đình bác xẩm ế khách, ngủ gục trên manh chiếu, thằng con nhỏ bò ra cát nghịch bẩn.
=> Cuộc sống nghèo khổ, tù đọng, buồn tẻ, đáng thương của những kiếp người tàn.
Trả lời câu 3 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Tâm trạng của Liên trước khung cảnh phố huyện:
– Tâm trạng của Liên khi chiều tàn:
+ Cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị; bóng tối ngập đầy dần trong đôi mắt Liên.
+ Ngồi yên lặng ngắm phố huyện lúc hoàng hôn buông xuống.
+ Thương mấy đứa trẻ nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng.
+ Vội dọn hàng vì vâng lời mẹ dặn.
– Tâm trạng lúc đêm khuya:
+ Nhớ những kỉ niệm đẹp và cuộc sống sung túc khi còn ở Hà Nội: được đi chơi bờ hồ, được ăn kem, nhớ về một vùng sáng rực.
+ Yên lặng dõi theo những mảnh đời tàn tạ xung quanh ở phố huyện.
+ Thèm phở bác Siêu nhưng không dám ăn vì đó là món quà xa xỉ.
+ Cùng em hướng lên ngắm nhìn trời sao nhưng nhanh chóng mỏi trí nghĩ và quay về mặt đất phủ đầy bóng tối.
Trả lời câu 4 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
– Hình ảnh đoàn tàu:
+ Đây là hoạt động cuối cùng của đêm.
+ Âm thanh náo động với tiếng còi rít khi vào ga, mạnh mẽ rầm rộ đi tới.
+ Tràn ngập ánh sáng với các của kính sáng trưng, đồng và kền lấp lánh, lố nhố những người…
– Liên và An cố thức để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua vì:
+ Đoàn tàu đẹp đẽ, náo động, hấp dẫn.
+ Sâu xa hơn, đoàn tàu gợi đến một thế giới khác vui vẻ, hạnh phúc, giàu có, khác hẳn với cuộc sống tù đọng, buồn tẻ và nghèo nàn ở phố huyện.
+ Đoàn tàu là hi vọng và là giấc mơ của hai chị em Liên và An.
Trả lời câu 5 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Nghệ thuật đặc sắc trong truyện:
– Truyện đậm chất trữ tình, truyện không có cốt truyện nhưng vẫn hấp dẫn bởi giàu chất thơ và lấp lánh tình người.
– Nghệ thuật đối lập (giữa ánh sáng và bóng tối), nhiều chi tiết đắt giá, hình ảnh biểu tượng.
– Giọng văn nhẹ nhàng, nhỏ nhẹ nhưng thấm thía, đầy yêu thương.
– Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tài tình.
Trả lời câu 6 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Truyện ngắn Hai đứa trẻ thấm đẫm tư tưởng nhân đạo:
– Xót thương những con người sống nghèo khổ, quẩn quanh.
– Cảm thông, trân trọng mong ước của những con người nghèo khổ về một cuộc sống tươi sáng hơn.
– Những kiếp người nhỏ bé rất dễ bị xã hội lãng quên => Hãy quan tâm đến họ
Luyện tập
Câu 1 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
– Ấn tượng với nhân vật Liên, đặc biệt qua chi tiết: “Liến thấy động lòng thương nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó”.
=> Liên vẫn chỉ là một cô bé, nhưng Liên lại vô cùng đôn hậu và giàu lòng yêu thương.
Câu 2 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Phong cách nghệ thuật Thạch Lam:
– Phân tích tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc.
– Giọng điệu tâm tình thủ thỉ, nhẹ nhàng, trữ tình.
– Sử dụng thủ pháp đối lập tương phản ánh sáng – bóng tối trong miêu tả.
– Nghệ thuật lấy động tả tĩnh
– Kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình, giữa chất hiện thực và chất lãng mạn.
Số 7: Soạn bài Hai đứa trẻ văn lớp 11
Câu 1: Thời gian và không gian cảnh vật nơi phố huyện:
- Thời gian: Buổi chiều tàn
- Không gian: Một buổi chiều êm ả như ru ở phố huyện nghèo ⟶ Đây là một không gian thực.
⟹ Cảm nhận chung về cảnh phố huyện: Tĩnh mịch, tăm tối, tàn tạ
Câu 2: Cuộc sống và hình ảnh của những người dân sống nơi phố huyện.
- Mẹ con chị Tý: dọn gánh hàng nước từ chập tối nhưng vẫn chưa có khách
- Bác Siêu với gánh phở. Nhưng với người dân phố huyện quà của bác là một thứ quà xa xỉ, nhiều tiền không bao giờ mua được
- Bác Xẩm góp chuyện bằng tiếng đàn bầu, nhưng bác chưa hát vì chưa có khách nghe
- Chị em Liên: gượng thức mong bán thêm chút hàng
⇒ Mỗi người mỗi cảnh nhưng họ đều chung cái nghèo túng, cái nhịp sống đơn điệu, buồn tẻ.
Câu 3: Phân tích tâm trạng của hai chị em Liên trước khung cảnh và bức tranh đời sống nơi phố huyện
- Nhớ lại những kỉ niệm khi sống ở Hà Nội
- Được thưởng thức những thứ quà ngon lạ, những cốc nước xanh đỏ
- Được đi chơi bờ hồ
- Được sống trong thế giới sáng bừng lấp lánh
- Buồn bã, yên lặng dõi theo những cảnh đời nhọc nhằn, những kiếp người tàn tạ
- Cảm nhận sâu sắc về cuộc sống tù đọng trong bóng tối của chính mình cũng như người dân nơi đây.
Câu 4: Hình ảnh đoàn tàu và ý nghĩa của nó:
– Tác giả miêu tả hình ảnh đoàn tàu một cách tỉ mỉ, theo trình tự thời gian, gắn với tâm trạng háo hức, chờ đợi của người dân phố huyện:
– Đoàn tàu từ xa (tiếng còi, làn khói bừng sáng trắng) – đến gần (tiếng hành khách ồn ào khe khẽ) – tàu rầm rộ đi tới (đèn sáng trưng, sang trọng, lố nhố người,..) – tàu đi qua – tàu xa mãi rồi khuất,…
– Ý nghĩa của hình tượng đoàn tàu: “Con tàu như đem một chút thế giới khác đi qua. Một thế giới khác hẳn, đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu.”
⟹ Đoàn tàu mang ánh sáng của hy vọng, của ước mơ vươn tới những điều tốt đẹp hơn cho những người dân nơi phố huyện nghèo.
Câu 5: Nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam
Nghệ thuật xây dựng tâm lí nhân vật đặc sắc thông qua dòng hồi tưởng và suy nghĩ của chị em Liên
Giọng văn nhẹ nhàng, trầm tĩnh, man mác niềm cảm thương
⟹ Hai đứa trẻ là một truyện ngắn giàu chất thơ, nổi bật tư tưởng và chủ nghĩa nhân đạo đậm tình người của Thạch Lam.
Câu 6:
Thông qua truyện ngắn “Hai đứa trẻ”, Thạch Lam đã bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc đối với những kiếp người bé nhỏ, lầm lũi nơi phố huyện nghèo nàn. Đồng thời, ông cũng biểu hiện niềm hy vọng, mơ ước về một cuộc sống mới sẽ thay đổi nơi đây.
Luyện tập
Câu 1:
Gợi ý có thể chọn:
– Một trong các nhân vật: Chị Tí, Liên, An, bác Siêu, bà cụ Thi, …
– Một trong các chi tiết: Đoàn tàu, bóng tối, và ánh sáng, âm thanh, hình ảnh Hà Nội xa xăm trong tưởng tượng của Liên.
Câu 2: Nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của Thạch Lam thể hiện qua truyện ngắn Hai đứa trẻ:
– Kết hợp chất hiện thực và chất lãng mạn, thơ ca.
– Tiêu biểu cho loại truyện tâm tình của Thạch Lam với truyện không có cốt truyện, tập trung vào dòng tâm trạng của con người, sự chuyển biến của thời gian, không gian.
Số 8: Soạn bài Hai đứa trẻ ngắn nhất
Câu 1: Bức tranh phố huyện trong truyện ngắn được nhà văn miêu tả theo trình tự nào? Hãy nêu nội dung bao quát của từng đoạn đã đánh số. Bức tranh ấy được nhìn qua con mắt của ai? Điều này có ý nghĩa gì?
Trả lời
Bức tranh phố huyện trong truyện ngắn được nhà văn miêu tả theo trình tự thời gian từ lúc tiếng trống thu không báo hiệu đã chiều, đến lúc đêm khuya khi đoàn tàu đi khuất và phố huyện chìm hẳn vào sự tịch mịch, yên tĩnh.
Nội dung bao quát của từng đoạn đánh số:
- Đoạn 1: Cảnh phố huyện lúc chiều xuống
- Đoạn 2: Cảnh phố huyện về đêm
- Đoạn 3: Cảnh chuyến tàu đêm đi qua phố huyện
Bức tranh về cảnh phố huyện được nhìn qua con mắt của Liên. Điều này làm cho hiện thực được nhắc đến trong truyện được được chân thực, tự nhiên và sinh động hơn.
Câu 2: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Thạch Lam trong truyện ngắn này. (Chú ý mối quan hệ giữa ngoại cảnh – phố huyện lúc chiều tối- và nhận tâm nhân vật cảm xúc, tâm trạng của chị em Liên).
Trả lời
Nhận xét về nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Thạch Lam trong truyện ngắn: Khi chiều vừa buông thì người man mác buồn; lúc đêm phủ xuống thì nhân vật trở nên khắc khoải: đến cảnh khuya về với chuyến tàu vụt đi qua thì người tiếc nuối, mơ tưởng, khát khao.
Có một điều cần hết sức lưu ý về dụng ý nghệ thuật miêu tả của nhà văn Thạch Lam có vẻ “không nhất quán” về lô-gích nhưng thật ra, ông rất tài tình trong việc thấu đạt tâm lí con người trước những biến động của ngoại cảnh (Người huồn cành có vui đâu bao giờ… là thủ pháp của văn chương trung đại, có vẻ không còn đúng nữa với văn học hiện đại?). Ông pha trộn buồn vui, tả cái rất khó tả về nhiều sắc thái tương phản từ ngoại cảnh đến nội tâm.
Ánh sáng hoà nhập khó phân biệt với bóng tối; sự huyên náo, ồn ào phút chốc bỗng dưng im lặng mênh mang; đang buồn nao nao chợt len lỏi một chút vui cuộc sống; đang kể chuyện trước mắt thì xa xôi hồi nhớ chen ngang; những nghèo nàn lầm lụi bỗng dưng thấy êm đềm thi vị. Điều ấy chứng tỏ sự trải nghiệm, điệu tâm hồn và tài năng miêu tả bậc thầy của nhà văn. Người đọc tưởng như tác giả hoá thân vào tâm trạng, cảnh ngộ của nhân vật, truyện mà cứ như là “nhật kí” của chị em Liên.
Câu 3: Các chi tiết miêu tả ánh sáng, nhất là chi tiết ngọn đèn con nơi hàng nước chị Tí, có ý nghĩa gì?
Trả lời
Ánh sáng lẫn vào bóng tối và ngược lại. Không gian phố huyện có nhiều quầng sáng nhưng cũng nhiều khoảng tối, đến những hòn đá trên đường vào làng cũng mấp mô thêm bởi “một bên sáng, một bên tối”… Nhưng ánh sáng thì le lói với những “khe sáng”, “chấm sáng”, “hột sáng”, “vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy”,… còn bóng đêm thì đặc “tối hết cả, con đường ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa”, tôi đến mức tiếng trông cầm canh “không vang động ra xa, rồi chìm ngay vào bóng tối”.
Bóng tối như một biểu tượng gợi một nỗi cảm thương những phận đời chìm khuất, bé nhỏ, le lói, bị bỏ quên nơi ga xép buồn thiu.
Câu 4: Việc hai chị em Liên đêm đêm háo hức chờ đón đoàn tàu giúp ta hiểu thêm gì về tâm trạng và cảnh ngộ của họ?
Trả lời
Bức tranh phố huyện khi chuyến tàu qua có một sự tương phản nổi bật giữa hình ảnh đoàn tàu và hình ảnh của sự trở lại trạng thái lặng lẽ, tối tăm, không thay đổi. Đoàn tàu như “một chút thế giới khác đi qua” trong chốc lát rồi lại mang đi tất cả những gì nó chưa kịp đem đến trong chốc lát. Chuyến tàu đi qua mang chút “Hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo” rồi “mất dần trong bóng tối, lắng tai cũng không nghe thấy nữa”, trả phố huyện về với “tịch mịch và đầy bóng tối”. Ánh sáng đoàn tàu hoá ra làm cho nỗi buồn càng thấm thía hơn.
Câu 5: Lời văn Thạch Lam trong truyện ngắn có đặc điểm gì nổi bật? Hãy chọn và phân tích một số trường hợp tiêu biểu trong cách dùng từ, đặt câu, cách tạo âm điệu của tác giả để làm rõ các đặc điểm đó.
Trả lời
Câu văn dưới ngòi bút của Thạch Lam thanh nhẹ, trong sáng, giàu hình ảnh và gợi cảm. Ví dụ, cảnh phố huyện lúc chiều tàn: “Phía tây, đỏ rực như lửa cháy (…). Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran nơi đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào… Đây là cảnh đầu đêm nơi phố huyện: “Trời đã bắt đầu đêm một mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát . Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối…”. Nói về câu văn Thạch Lam, Nguyễn Tuân, nhận xét: “Bằng sáng tác văn học. Thạch Lam đã làm cho tiếng nói Việt Nam gọn khẽ đi, co duỗi thêm, mềm mại ra, và tươi đậm hơn”.
Câu 6: Theo anh (chị), viết truyện Hai đứa trẻ, Thạch Lam muốn bày tỏ những tình cảm gì đối với cuộc sống, con người nơi phố huyện?
Trả lời
Thông qua truyện ngắn Hai đứa trẻ, Thạch Lam muốn bày tỏ sự thương cảm sâu xa đối với những kiếp sống tối tăm, mòn mỏi và thái độ nâng niu, trân trọng của ông đối với những tâm hồn trẻ thơ nơi phố huyện.
Luyện tập
Bài 1 luyện tập trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Anh chị có ấn tượng sâu sắc nhất với nhân vật nào với chi tiết nghệ thuật nào trong truyện “Hai đứa trẻ”? Vì sao?
Trả lời:
Truyện có nhiều nhân vật và chi tiết gợi ấn tượng sâu sắc. Có thể chọn:
– Một trong các nhân vật: chị Tí, Liên, An, bác Siêu, bà cụ Thi,…
– Một trong các chi tiết: đoàn tàu, bóng tối và ánh sáng, âm thanh, hình ảnh Hà Nội xa xăm trong tưởng tượng của Liên,…
Điều quan trọng là đưa ra được những lí giải hợp lí. Lí giải cần gắn với chủ đề tư tưởng của truyện.
Bài 2 trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Hãy nêu những nét đặc sắc của phong cách nghệ thuật Thạch Lam qua truyện Hai đứa trẻ.
Trả lời:
Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam, điều đó thể hiện ở:
– Những trang viết vừa đậm đà yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất lãng mạn, chất thơ.
– Đặc biệt, truyện tiêu biểu cho loại truyện tâm tình của Thạch Lam (cái tình người chân chất nhẹ nhàng thấm sâu khắp thiên truyện; tập trung chú ý tới thế giới nội tâm của nhân vật, lối kể chuyện thú thỉ như tâm sự với người đọc).
Số 9: Soạn bài Hai đứa trẻ chi tiết
Đọc hiểu văn bản
1. Miêu tả cảnh vật
– Câu chuyện diễn ra trong một khung cảnh thiên nhiên được cảm nhận ở cả hai chiều thời gian và không gian. Đó là khoảng thời gian rất ngắn của ngày tàn và không gian có sự vận động từ cảnh chiều đến màn đêm buông xuống và đất trời về khuya.
– Trên nền cảnh thiên nhiên ngày tàn, bức tranh đời sống thiên nhiên phố huyện nghèo được diễn tả theo sự thu hẹp dần của không gian: quang cảnh một phố huyện nhỏ bé, một phiên chợ tàn, một góc chợ đơn sơ, một quán hàng lụp xụp.
2. Cuộc sống và hình ảnh những người dân phố huyện:
– Trong khung cảnh ngày tàn, chợ tàn, hiện lên những kiếp người tàn tạ. Những người kiếm sống ban ngày với phiên chợ: mấy người bán hàng về muộn, mấy đứa trẻ nhặt rác, chị em Liên. Những người kiếm sống ban đêm quanh góc chợ và Sân ga Xép: mẹ con chị Tí, bà cụ Thi, bác phở Siêu, gia đình bác xẩm…
– Những con người ấy có chung cuộc sống tối tăm, nghèo đói, chung cảnh ngộ tẻ nhạt, buồn chán. Tuy vậy, trong tâm hồn họ vẫn ánh lên vẻ đẹp của tình người, tình quê hương và niềm hi vọng về một ngày mai tươi sáng.
3. Tâm trạng hai đứa trẻ trước khung cảnh thiên nhiên và bức tranh đời sống nơi phố huyện:
– Ngồi trước cửa hàng, chị em Liên cảm nhận chiều quê, cảnh vật tuy buồn nhưng thân thuộc, gần gũi. Màn đêm buông xuống, hai chị em ngước nhìn các vì sao, nhưng chỉ một lát lại chúi nhìn về mặt đất.
– Liên và An lặng lẽ quan sát những gì đang diễn ra ở phố huyện và xót xa cảm thông, chia sẻ với những kiếp người nhỏ nhoi sống lay lắt trong bóng tối của cơ cực, đói nghèo.
4. Miêu tả hình ảnh đoàn tàu và việc đón đợi đoàn tàu của hai đứa trẻ:
– Đoàn tàu tới trong tâm trạng đợi chờ khắc khoải của Liên và An. Đoàn tàu chưa tới nhưng đã được báo trước từ xa với ánh đèncủa người gác ghi, tiếng còi từ xa vang lại. Đoàn tàu đang đi tới với tiếng dồn dập, tiếng hành khách ồn ào. Đoàn tàu vụt qua với những toa đèn sáng trưng. Đoàn tàu xa dần và mất hút trong đêm tối mênh mông.
– Đoàn tàu đến từ Hà Nội, nơi Liên và An đã có một tuổi thơ đẹp đẽ. Đoàn tàu còn là hình ảnh của tương lai nó gợi tới một thế giới giàu sang, nhộn nhịp, rực rỡ. Việc Liên và An đón đợi đoàn tàu xuất phát từ nhu cầu bức thiết về ánh thần muốn thoát khỏi cuộc sống buồn chán hiện tại và sống với một thế giới mới, tươi đẹp hơn, đầy ánh sáng.
5. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam trong truyện Hai đứa trẻ:
– Đây là một truyện ngắn miêu tả rất tinh tế sự biến thái của cảnh vật và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Cách miêu tả này góp phần quan trọng tạo nên không khí cho tác phẩm.
– Giọng văn nhẹ nhàng, điềm tĩnh, khách quan; lời văn bình dị nhưng luôn ẩn hiện một tình cảm xót thương đối với những con người nghèo khổ, phải sống quẩn quanh, lam lũ, tối tăm.
6. Trả lời
Qua truyện ngắn. Hai đứa trẻ, Thạch Lam thể hiện một cách nhẹ nhàng và thắm thiết niềm xót thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh ở phố huyện nghèo trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Đồng thời, ông cũng thể hiện sự trân trọng ước mong vươn tới cuộc sống tốt đẹp hơn của họ. Như vậy cũng có nghĩa thiên truyện ngắn này thể hiện một tư tưởng nhân đạo đáng trân trọng.
Luyện tập
1. Các nhân vật có thể gây ấn tượng sâu sắc với HS là: Liên, An, chị Tí, bác Siêu, bà cụ Thi,… Những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu là: đoàn tàu, bóng tối và ánh sáng, âm thanh, hình ảnh Hà Nội xa xăm,… HS chọn nhân vật, chi tiết nghệ thuật nào phải nêu rõ lí do (ý nghĩa gắn với chủ đề tư tưởng của tác phẩm).
2*. Truyện Hai đứa trẻ rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam với những trang viết vừa đậm đà yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất lãng mạn, chất thơ. Đặc biệt hai đứa trẻ là minh chứng rõ nhất cho loại truyện tâm tình của Thạch Lam (cái tình người chân chất nhẹ nhàng thấn sâu khắp thiên truyện, tập trung chú ý tới thế giới nội tâm của nhân vật; lối kể chuyện thủ thỉ như tâm sự với người đọc).
Số 10: Soạn ngữ văn 11 Hai đứa trẻ
Bố cục
3 phần
+ Phần 1 (từ đầu đến “nhỏ dần về phía làng”):Cảnh phố huyện lúc chiều tàn
+ Phần 2 (tiếp theo đến “có những cảm giác mơ hồ không hiểu): Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
+ Phần 3 (đoạn còn lại): Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm
Nội dung bài học
Thông qua câu chuyện về chị em Liên, An và những con người nơi phố huyện mong mỏi đợi tàu, Thạch Lam đã thể hiện thấm thía niềm xót thương với số phận của những người nhỏ bé và sự trân trọng ước mong tuy còn mơ hồ của họ
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
+ Thời gian: từ chiều tối tới đêm khuya
+ Không gian: phố huyện nghèo
Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
Cuộc sống và hình ảnh những người dân nơi phố huyện
– Cuộc sống: nghèo, tù túng, tối tăm
– Hình ảnh người dân nơi phố huyện:
+ Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ.
+ Mẹ con chị Tí: với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách.
+ Bà cụ Thi: hơi điên đến mua rượu lúc đêm tối rồi đi lần vào bóng tối.
+ Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ.
+ Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường.
Câu 3 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
Tâm trạng của Liên và An:
+ Trước khung cảnh thiên nhiên: mang nỗi buồn thấm thía
+ Trước bức tranh đời sống: lòng trắc ẩn, yêu thương, cảm thương, xót xa cho những kiếp người nghèo khổ, tàn tạ, nhờ về Hà Nội sa hoa
Câu 4 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
* Hình ảnh đoàn tàu:
– Khi tàu đến:
+ Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường.
+ Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.
– Khi tàu đi:
+ Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
+ Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.
* Hai chị em cố thức để đợi tàu vì để bán hàng và còn vì khi đoàn tàu xuất hiện với âm thanh sôi động và ánh sáng rực rỡ sẽ mang đến phố huyện nghèo một thế giới khác, đó là thế giới mà Liên luôn mong ước
Câu 5 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
+ Nghệ thuật miêu tả: sinh động, tinh tế, sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng, bút pháp tương phản đối lập,
+ Giọng văn: thủ thỉ đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng
Câu 6 (trang 101 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
Tư tưởng của Thạch Lam: niềm xót thương với những kiếp người nhỏ bé và sự trân trọng với những mong ước bé nhỏ, bình dị mà thiết tha của họ.
Luyện tập
Câu 1
+ Nhân vật ấn tượng nhất: những đứa trẻ nhà nghèo nhặt nhạnh những thứ còn sót
+ Chi tiết nghệ thuật: ngọn đèn dầu chị Tí tỏa ra thức ánh sáng hiu hắt
=> bởi nhân vật và chi tiết này thể hiện sự tối tăm và bế tắc trong cuộc sống dường như chưa biết bao giờ mới có lối thoát của những người dân nơi phố huyện nghèo
Câu 2
– Phong cách nghệ thuật Thạch Lam:
+ Miêu tả tâm lí tinh tế
+ Bút pháp tương phản đối lập
+ Sự nhuần nhuyễn trong kết hợp giữa tự sự và trữ tình, hiện thực và lãng mạn
Tổng kết
Trên đây là tổng hợp đầy đủ Top 10 mẫu soạn bài Hai đứa trẻ chi tiết nhất đến các bạn học sinh chuẩn bị cho các kì thi. Top 10 Tìm Kiếm hy vọng đã mang đến bài viết bổ ích, giúp cũng cố kiến thức cho các bạn học sinh lớp 11.
