Tổng hợp các bài mẫu soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát tác giả Cao Bá Quát một cách đầy đủ và chi tiết nhất sẽ giúp các bạn học sinh chuẩn bị kiến thức thật tốt cho mình trước các kì thi sắp tới. Hôm nay Top 10 Tìm Kiếm sẽ tổng hợp Top 10 mẫu soạn văn 11 bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát chi tiết nhất. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!
Top 10 mẫu soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Số 1: Soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Hướng dẫn học bài
Bố cục: 3 phần
– Phần 1 (4 câu đầu): Hình ảnh đi trên bãi cát dài bất tận và hình ảnh lữ khách.
– Phần 2 (6 câu tiếp theo): Tâm trạng suy tư của lữ khách.
– Phần 3 (còn lại): Sự bế tắc của lữ khách trước con đường trắc trở phía trước.
Nội dung chính:
Bài ca ngắn đi trên bãi cát biểu lộ sự chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống.
- Câu 1 trang 42 Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát.
Trả lời:
Ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát:
– Bãi cát dài
+ Nghĩa đen chỉ những con đường miền Trung đầy cát trắng.
+ Nghĩa bóng chỉ con đường thi cử mờ mịt và đường đời nhiều thử thách, gian nan.
– Sông, núi, biển: chỉ khó khăn trùng điệp trước mắt; gợi không gian bị phong tỏa, bế tắc.
– Khách:
+ Người bộ hành đi trên cát.
+ Là con người cô độc đi tìm chân lí giữa cuộc đời mờ mịt, người trí thức đi tìm lẽ sống giữa bối cảnh triều Nguyễn trì trệ, bảo thủ.
- Câu 2 trang 42 Ngữ văn 11 tập 1
Hãy giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ: “Không học được tiên ông phép ngủ – Trèo non, lội suối, giận khôn vơi! – Xưa nay, phường danh lợi – Tất tả trên đường đời – Đầu gió hơi men thơm quán rượu – Người say vô số, tỉnh bao người?”. (Chú ý: Danh lợi có sức cám dỗ như thế nào?)
Trả lời:
Nội dung và sự liên kết ý trong 6 câu:
– Hai câu Không học được tiên ông phép ngủ / Trèo non, lội suối, giận khôn vơi: mượn điển tích xưa để thể hiện nỗi chán nản vì phải hành hạ mình theo đuổi thi cử, công danh.
– Bốn câu Xưa nay phường danh lợi /…/ Người say vô số tỉnh bao người: nói về sự cám dỗ của bả công danh đối với người đời, danh lợi cũng là thứ rượu làm say lòng người.
⇒ Sự liên kết ý: không say danh lợi nhưng phải cùng tất tả nhọc nhằn với những kẻ say danh lợi, tác giả cho thấy cần phải thoát ra khỏi cơn say vô nghĩa đó. Đó cũng là cái nhìn chán ghét và phê phán đối với lối học khoa cử, con đường công danh theo lối cũ.
- Câu 3 trang 42 Ngữ văn 11 tập 1
Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là gì? Hãy cho biết tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng đó.
Trả lời:
Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát:
– Cô độc, chán nản, mệt mỏi: đi một bước như lùi một bước, nước mắt rơi.
– U uất, chua chát, tự trách mình không bỏ mặc mọi thứ được như tiên ông: Không học được tiên ông phép ngủ / Trèo non, lội suối giận khôn vơi.
– Khát khao thoát khỏi con đường danh lợi tầm thường: Xưa nay phường danh lợi /…/ Người say vô số, tỉnh bao người.
– Trăn trở, bế tắc trước con đường thi cử mịt mờ: Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt /…/ Phía Nam, núi Nam sóng dào dạt.
– Bi phẫn, tuyệt vọng: Anh đứng làm chi trên bãi cát?
- Câu 4 trang 42 Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình.
Trả lời:
Bài ca ngắn đi trên bãi cát thuộc loại cổ thể có sự tự do về vần, nhịp điệu, kết cấu:
– Nhịp điệu được tạo từ sự thay đổi độ dài ngắn của câu và cách ngắt nhịp.
– Ngắt nhịp linh hoạt 2/3; 3/5 có khi 4/3.
– Nhịp điệu diễn tả sự gập ghềnh, trắc trở.
Luyện tập
Câu hỏi trang 42 Ngữ văn 11 tập 1
Qua bài thơ này, anh (chị) hãy thử lí giải vì sao Cao Bá Quát đã khởi nghĩa chống nhà Nguyễn.
Trả lời:
– Bài thơ đã biểu lộ sự chán ghét của một ngời trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khát khao thay đổi cuộc sống. Tác giả đã nhận thấy rõ tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ. Từ đó đã thể hiện một Cao Bá Quát với nhân cách cao cả, không chịu thỏa hiệp với dục vọng bản thân và với thực trạng xã hội đang tiềm chứa nhiều suy thoái.
⇒ Và đó là một phần nguyên nhân giải thích lí do khiến Cao Bá Quát đã tham gia cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình phong kiến nhà Nguyễn năm 1854.
Số 2: Soạn Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Trả lời câu hỏi
- Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát.
Trả lời:
– Những yếu tố tả thực:
+ Hình ảnh bãi cát được nhắc đi nhắc lại (điệp ngữ).
+ Mờ mịt, núi muôn lớp, sóng muôn đợt, một sa mạc cát mênh mông vô tận, bãi cát lại bãi cát, một người đi đến mặt trời lặn vẫn chưa thôi, vừa đi vừa lệ tuôn đầy.
– Ý nghĩa tượng trưng: Hình ảnh bãi cát dài tượng trưng cho con đường đời xa xôi, mờ mịt. Con đường đi tìm lý tưởng cao đẹp của người quân tử vô cùng gian nan và thử thách. Hình ảnh này xuyên suốt bài thơ, hình ảnh gắn với tâm trạng của nhân vật trữ tình. Qua đó cũng thể hiện được nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả đi trên con đường tìm lý tưởng nhưng xã hội bù nhìn không cho ông lối thoát.
- Hãy giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ ” Không học được tiên ông phép ngủ … Người say vô số, tỉnh bao người?”.
Trả lời:
Sáu câu thơ:
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xi (xưa nay, phường danh lợi,)
Tất tả trên dường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Có vẻ rời rạc không gắn bó với nhau nhưng thực chất là một liên kết lô gích, chặt chẽ. Danh lợi (chỉ việc học hành, thi cử để đạt tới một vị trí trong chốn quan trường) chính là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ.
– Hai câu thơ: “Không học được tiên ông phép ngủ, – Trèo non, lội suối, giận khôn vơi” thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì tự mình phải hành hạ mình để theo đuổi công danh.
– Trong khi đó bốn câu thơ còn lại nói về sự cám dỗ của chuyện công danh đối với người đời. Nhận định mang tính khái quát về những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xuôi nhọc nhằn vất vả được nhà thơ minh hoạ bằng hình ảnh người đời thấy ở đâu có quán rượu ngon đều đổ xô đến, mấy ai tỉnh táo thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu.
Danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm say người. Sáu câu thơ như là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: Cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.
- Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là gì? Hãy cho biết tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng đó.
Trả lời:
– Tâm trạng của tác giả khi đi trên bãi cát là tâm trạng chán nản, mệt mỏi rã rời.
– Tầm tư tướng cao rộng của nhà thơ chính là ở chỗ đã nhận ra tính chất vô nghĩa cúa lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ. Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởns sáng tạo mà lô gích.
Người đi trên cát sa lầy vào trong cát chẳng khác nào cái mồi công danh, bổng lộc giống như cái bả lôi kéo con người, làm cho con người mê muội. Nhìn thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai, tuy chưa thể tìm ra một con đường đi nào khác, song Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát danh lợi đó mãi được.
- Phân tích ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình.
Trả lời:
– Bài ca ngắn đi trên bãi cát là một bài thơ thuộc loại cổ thể có phần tự do về kết cấu, về vần và nhịp điệu.
– Nhịp điệu của bài thơ này được tạo nên chủ yếu nhờ sự thay đổi độ dài của các câu thơ cũng như sự khác nhau trong cách ngắt nhịp của mỗi câu thơ, đem lại khả nãng diễn đạt phong phú. Có từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau: 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ. C
ách ngắt nhịp khá linh hoạt, khi thì là nhịp 2/3 (Trường sa/ phục trường sa), khi là 3/5 (Quân bất học/ tiên gia mĩ thuỵ ông), khi lại là 4/3 (Phong tiền tửu điểm/ hữu mĩ tửu). Câu cuối cùng (Quân hồ vi hồ sa thượng lập ?) không có cặp đối, như một câu hỏi buông ra đầy ám ảnh. Nhịp điệu diễn đạt sự gập ghềnh, trúc trắc của những bước đi trên bãi cát dài, tượng trưng cho con đường công danh.
Luyện tập
ĐỀ BÀI: Qua bài thơ này, anh (chị) hãy thử lí giải vì sao Cao Bá Quát đã khởi nghĩa chống nhà Nguyễn.
Trả lời:
Từ toàn bộ bài thơ thấy toát lên hình ảnh một người trí thức tự nhiệm, trung thực, đầy tinh thần trách nhiệm với đất nước, với cuộc đời mình, luôn băn khoăn, day dứt về con đường đang đi. Một con người đầy bản lĩnh, quyết không chịu say, không chịu “học phép ngủ” để cùng say ngủ với biết bao kẻ dung tục trong đời.
Sự băn khoăn trăn trở còn được đẩy lên mức độ căng thẳng với những lời tự tra vấn quyết liệt về lẽ sống, về con đường phải đi thể hiện một nhân cách cao cả, không chịu thỏa hiệp với dục vọng bản thân và với thực trạng xã hội đang tiềm chứa nhiều suy thoái.
Và ta thấy, ngay từ rất sớm, trong ông đã tiềm chứa ước muốn đổi thay thực trạng xã hội, quyết không chấp nhận thực tại. Khi gặp những hoàn cảnh cụ thể (khi đã chứng kiến hết cảnh thối nát chốn quan trường, thấy rõ hiện trạng xã hội, lại bị dập vùi không thương tiếc), ước muốn đó sẽ chuyển thành hành động phản kháng mãnh liệt. Và đó là một phần nguyên nhân giải thích lí do khiến ông đã tham gia cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình phong kiến nhà Nguyễn.
Số 3: Soạn văn 11 Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Câu 1 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Bãi cát dài và con đường cùng trong bài thơ được miêu tả và tượng trưng cho:
- Hình ảnh bãi cát: dài, mênh mông, vô tận, mịt mù, được bao vây bởi núi, sóng.
- Hình ảnh con đường: mờ mịt, ghê sợ.
- Các hình ảnh này tượng trưng cho con đường đời, con đường công danh đầy vất vả, gian truân mà con người đang phải cố gắng vượt qua.
- Đây là câu hỏi quan trọng nhưng đa số các bạn khi soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát đều bỏ qua.
Câu 2 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 1
- Hình ảnh người đi đường trong bài được khắc họa nhỏ bé giữa bãi cát mênh mông, rộng dài. Nó biểu hiện tâm sự chán nản của tác giả.
- Đây là chi tiết ấn tượng cần chú ý khi soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát.
Câu 3 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 1
- Người đi trên đường có nhiều cách xưng hô như vậy là vì trên con đường công danh ấy không chỉ có mỗi tác giả đang bước đi. Trên đó còn có rất nhiều người đang chịu cảnh bất công như tác giả.
- Bài thơ có nhiều câu hỏi, câu cảm thán như vậy để biểu hiện nhưng tư tưởng, tình cảm, tâm sự. Bạn phải cảm nhận được điều này khi soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát.
Câu 4 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 1
- Khái quát về tư tưởng, tình cảm của Cao Bá Quát trong bài thơ:
- Bài thơ cho thấy tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng chán nản và bế tắc này là lời nhắc nhở, thúc giục mọi người tìm kiếm một lối thoát, một con đường khác để thoát ra khỏi vòng danh lợi càng đi càng “lún” này.
Số 4: Soạn văn Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bố cục
- Phần 1 (4 câu đầu): Hình ảnh đi trên bãi cát dài bất tận và hình ảnh lữ khách.
- Phần 2 (6 câu tiếp theo): Tâm trạng suy tư của lữ khách.
- Phần 3 (còn lại): Sự bế tắc của lữ khách trước con đường trắc trở phía trước.
Câu 1 trang 42 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Hình ảnh tả thực:
+ Đi một bước như lùi một bước “nhất bộ nhất hồi khước”.
+ Mặt trời lặn vẫn còn đi “Nhật nhập hành vị dĩ”.
+ Nước mắt lã chã rơi “lệ giao lạc”.
Ý nghĩa tượng trưng: con đường dài không nhìn thấy điểm dừng, hành trình miệt mài, bất tận nhưng đầy mỏi mệt, đau khổ.
Câu 2 SGK Ngữ văn 11 tập 1 trang 42
– Giải nghĩa:
+ “Không học được…giận khôn vơi”: Người bộ hành không có phép thần thông để vượt qua mọi gian khổ như tiên ông nên oán giận đời.
+ “Xưa nay,…đường đời”: Phàm là những kẻ ham danh lợi đều phải vượt qua nhiều khổ ải như thế.
+ “Đầu gió…tỉnh bao người”: Không phải ai cũng vượt qua được cám dỗ của men rượu.
– Sự liên kết ý nghĩa: Người bộ hành nghĩ về con đường mình phải đi đầy gian khó mà không tránh khỏi oán giận, nghĩ đến lẽ đời và sức cám dỗ kinh khủng của danh lợi, khiến bao kẻ bất chấp để lao theo.
Câu 3 Ngữ văn 11 tập 1 trang 42 SGK
Tâm trạng của lữ khách: đầy bế tắc, không tìm ra được hướng đi đúng đắn cho mình.
⇒ Thể hiện tầm tư tưởng của Cao Bá Quát: sự chán ghét con đường danh lợi tầm thường, khao khát thay đổi cuộc sống.
Câu 4 tập 1 trang 42 SGK Ngữ văn 11
Nhịp điệu bài thơ: ngắt nghỉ linh hoạt (nhịp 2/3, 3/5, 2/2/3, 2/5,…), nhịp dài ngắn đan xen.
⇒ Thể hiện sự trắc trở, gập ghềnh của con đường đi.
⇒ Thể hiện cảm xúc bế tắc, chán ghét của nhân vật trữ tình.
Luyện tập
Cao Bá Quát khởi nghĩa chống nhà Nguyễn vì chán ghét thực tại đời sống xô bồ, phù phiếm lúc bấy giờ. Ông muốn cải tạo xã hội, tìm lại những giá trị đích thực tốt đẹp.
Ý nghĩa
Bài ca ngắn đi trên bãi cát với nhịp thơ độc đáo, đã biểu lộ sự chán ghét của một người tri thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời, niềm khao khát thay đổi cuộc sống qua dòng suy tư của nhân vật trữ tình về con đường danh lợi gập ghềnh, trắc trở.
Số 5: Bài ca ngắn đi trên bãi cát soạn
Câu 1 trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1
Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát:
- Con đường công danh, con đường đời vô cùng xa xôi, gian nan và vất vả.
- Con người đi trên bãi cát vẫn tất tả bước về phía trước vì danh lợi.
- Cái hào nhoáng của công danh đã làm cho con người bị lôi kéo vào vòng mê muội.
Câu 2 trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1
Giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ trong phần hai:
- Sáu câu thơ thể hiện tâm trạng chán nản của tác giả trên con đường danh lợi của thực tế xã hội.
- Con đường danh lợi dù có chông gai, khó khăn nhưng ai cũng bị nó cám dỗ bởi “hơi men” của nó.
- Tác giả vì thấy rõ được bản chất của con đường này nên tác giả ý thức và khát khao thoát khỏi con đường danh lợi này.
Câu 3 trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1
Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là chán nản và bế tắc.
Tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng chán nản và bế tắc này là: lời nhắc nhở, thúc giục mọi người tìm kiếm một lối thoát, một con đường khác để thoát ra khỏi vòng danh lợi càng đi càng “lún” này.
Câu 4 trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1
Nhịp điệu bài thơ góp phần diễn tả cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật trữ tình:
- Tâm trạng nặng trĩu về con đường công danh mà nhà thơ đang đi.
- Thể hiện sự phản kháng âm thầm với trật tự hiện hành.
- Lời cảnh báo mọi sự thay đổi tất yếu sẽ xảy ra trong tương lai.
- Đây chính là câu hỏi cuối trong phần soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát.
Số 6: Soạn văn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Bố cục
– Phần 1 (4 câu đầu): hình ảnh đi trên bãi cát và người đi trên bãi cát
– Phần 2 (6 câu tiếp theo): tâm trạng suy tư của người đi đường
– Phần 3 (còn lại): sự bế tắt của người đi đường
Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)
Ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố thực người đi trên bãi cát
+ Con đường công danh, con đường đời vô cùng xa xôi, trắc trở, gập ghềnh
+ Con người đi trên bãi cát vẫn tất tả bước về phía trước vì danh lợi, hào nhoáng
→ Cao Bá Quát về sự cần thiết của đổi mới giáo dục qua cái nhìn chán ghét lối học cũ mưu cầu danh lợi
Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)
Các câu thơ liên kết lo-gic với nhau:
+ Danh lợi (chỉ việc học hành, thi cử làm quan) là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ
+ “ Không học được tiên ông phép ngủ- Trèo non lội suối giận khôn vơi”: thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì tự hành hạ mình theo đuổi công danh
– Bốn câu thơ còn lại nói về cám dỗ của chuyện công danh với đời người
+ Những kẻ ham lợi danh phải tất tả ngược xuôi, nhưng ở đời chẳng ai thoát khỏi cám dỗ lợi danh
+ Danh lợi cũng giống như thức rượu làm u mê con người
→ Tác giả khuyên cần thoát khỏi con u mê danh lợi
Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)
– Tâm trạng chán nản, mệt mỏi của tác giả khi đi trên bãi cát
+ Tầm cao tư tưởng thể hiện ở chỗ nhà thơ nhìn ra tính vô nghĩa của lối học khoa cử theo công danh
+ Cuối cùng ông vẫn bị cuốn vào dòng người đi trên bãi cát ấy
→ Cao Bá Quát nhìn thấy sự vô nghĩa, hời hợt của con đường công danh theo lối cũ
Câu 4 (trang 42 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)
Bài ca ngắn đi trên bãi cát thuộc loại cổ thể có sự tự do về vần, nhịp điệu, kết cấu
+ Nhịp điệu được tạo từ sự thay đổi độ dài ngắn của câu và cách ngắt nhịp
+ Ngắt nhịp linh hoạt 2/3; 3/5 có khi 4/3
+ Nhịp điệu diễn tả sự gập ghềnh, trắc trở
Luyện tập
Cao Bá Quát hăm hở tìm lý tưởng nhưng không thành
+ Chín năm cứ ba năm một lần đi thi không đỗ tiến sĩ
+ Về sau được nhận chức tập sự ở Bộ Lễ
+ Tình thương, trọng người tài nên gây tội và bị đi đày ở
+ Ông nhận ra nhiều điều bất công từ sự bóc lột của triều đình nhà Huế
→ Ông ý thức được sự tầm thường của danh lợi, và chế độ vì vậy ông khao khát làm nên điều ý nghĩa, lớn lao hơn cho đời, dẫn tới cuộc khởi nghĩa chống lại nhà Nguyễn
Số 7: Soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát 11
I. Tác giả, tác phẩm
- Tác giả:
Cao Bá Quát (các em tham khảo phần giới thiệu tác giả trong SGK Ngữ Văn 11 Tập 1).
- Tác phẩm
* Thể thơ: Bài ca ngắn đi trên bãi cát thuộc thể thơ ca hành, đây là một thể thơ không bị gò bó vào luật và vần được gieo tương đối tự do.
* Hoàn cảnh sáng tác: Cao Bá Quát đi thi hội, trên đường vào kinh đô Huế, qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng (Quảng Bình, Quảng Trị). Chính hình ảnh những bãi cát dài, sóng biển và núi là những hình ảnh có thực gợi cảm hứng cho nhà thơ sáng tác bài thơ này.
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
Ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát:
* Hình ảnh bãi cát: Bãi cát dài lại bãi cát dài mênh mông dường như trải dài đến vô tận.
Hình ảnh tả thực: thiên nhiên đẹp nhưng dữ đội, khắc nghiệt
Hình ảnh biểu tượng: con đường khó khăn mà con người phải vượt qua để đi đến danh lợi.
* Hình ảnh con người đi trên bãi cát:
- Đi một bước như lùi một bước: nỗi vất vả khó nhọc khi đi trên cát
- Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông và biển rộng
- Thời gian: khi mặt trời đã lặn vẫn còn tiếp tục đi
- Nước mắt rơi: sự khó nhọc, gian truân của người đi trên cát.
Qua đây, chúng ta có thể thấy, tác giả đã mượn hình ảnh của con người đi trên cát để thể hiện nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả trên con đường tìm đến lý tưởng, nhưng tiếc rằng chính cái xã hội bù nhìn đã không cho ông lối thoát.
Câu 2:
Giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của 6 câu thơ:
Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu
Người say vô số, tỉnh bao người?
Sáu câu thơ nghe có vẻ rời rạc nhưng thực chất đây lại là một sự liên kết khá logic và chặt chẽ. Danh lợi mà tác giả muốn nói đến ở đây là việc học hành, thi cử để đạt được một vị trí trong chốn quan trường và đây cũng chính là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ.
Hai câu thơ đầu thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì đã tự mình hành hạ mình để theo đuổi công danh. Trong khi đó, bốn câu thơ còn lại nói về sự cám dỗ của công danh đối với người đời. Hình ảnh men say thật đáng để cho người đời suy nghĩ. Đó không chỉ là lời ca thán của tác giả mà còn là lời đánh giá đúng bản chất của xã hội đương thời.
=> Tóm lại, sáu câu thơ là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.
Câu 3:
* Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là: mệt mỏi rã rời, chán nản.
* Tầm tư tưởng của Cao Bá Quát được thể hiện ở chỗ ông đã nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ. Người đi trên cát chính là hình tượng của một kẻ sĩ cô độc, lẻ loi, đầy trăn trở nhưng kỳ vĩ, vừa quả quyết nhưng cũng vừa tuyệt vọng trên con đường chông gai đi tìm chân lý.
Câu 4:
Ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình:
- Nhịp điệu của bài thơ rất độc đáo, những câu thơ 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ với ngắt nhịp khá linh hoạt. Khi thì nhịp 2/3 mô phỏng bước đi khó nhọc trên bãi cát, khi là 3/5, khi lại 4/3. Những lúc dừng lại suy nghĩ, câu thơ lại kéo dài ra, nhịp thơ cũng được biến hóa sao cho phù hợp.
- Từng nhịp điệu của bài thơ đều diễn tả tâm trạng khi khó nhọc, khi day dứt, khi thì đau khổ bước trên con đường của mình.
Số 8: Soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Trả lời câu hỏi
Câu 1
Hình ảnh bãi cát hiện lên mênh mông dường như bất tận: “bãi cát dài lại bãi cát dài”. Hình ảnh gợi lên hai nét nghĩa. Một là tả thực cảnh thiên nhiên đẹp nhưng khắc nghiệt, dữ dội, là nguồn cảm hứng để nhà thơ sáng tác. Nét nghĩ thứ hai là biểu tượng cho con đường đầy khó khăn mà con người phải trải qua để đạt được danh lợi.
Hình ảnh con người đi trên bãi cát hiện lên đầy khó nhọc, mỗi bước đi đều vất vả, đi một bước lùi một bước. Không gian được gợi tả vừa tù túng vừa rộng lớn, đường xa, bị bao vây bởi núi sông biển. Đoạn thơ có nhắc đến thời gian đi: mặt trời lặn vẫn còn đi. Nó vừa gợi tả thời gian đi đã rất lâu rồi, và còn tiếp tục, vừa gợi lên đoạn đường phải đi còn rất dài. Trong hoàn cảnh đó, con người càng nhỏ bé, cô đơn, rơi giọt nước mắt của khó nhọc và gian truân.
Câu 2
Sáu câu thơ tưởng chừng không liên quan đến nhau nhưng lại có mối quan hệ kết hợp logic. Chủ đề xuyên suốt bài thơ, là cái gốc để bài thơ phát triển là danh lợi. Trên con đường theo đuổi danh lợi gian nan, con người ngày càng cảm thấy chán nản, chùn bước. Điều ấy thể hiện rõ nét qua hai câu thơ đầu.
Để có được danh lợi phải trải qua khó khăn, trèo đèo lội suối,nhưng bất chấp điều đó, con người vẫn mù quáng đi, lí do bởi, danh lợi có sức cuốn hút như rượu ngon. Hương thơm của rượu ngon cám dỗ lòng người, mấy ai có thể chống lại sự cám dỗ của rượu ngon. Và danh lợi cũng như rượu ngon ấy.
Sáu câu thơ là lập luận và dẫn chứng để tác giả đi đến kết luận: để cuộc sống thanh thản cần tránh xa danh nghĩa vô lý ấy.
Câu 3
Người lữ khách đi trên bãi cát dài vô tận, dường như đã sa lầy vào không gian đó. Trong hoàn cảnh cô độc, lẻ loi, người lữ khách có tâm trạng mệt mỏi rã rời, tuyệt vọng trên con đường danh lợi đầy chông gai.
Từ tâm lý của lữ khách đã góp phần thể hiện thái độ của Cao Bá Quát với lối học tập, thi cử đã lạc hậu xưa. Phải chăng con đường tìm kiếm danh lợi của người lữ khách, cũng chính là con đường đi tìm chân lý mới, con đường đi tìm lối thoát cho việc học của chính tác giả
Câu 4
Bài thơ có cách ngắt nhịp khá linh hoạt, câu thì 2-3, câu lại 4-3, kết hợp với câu thơ dài ngắn khác nhau đã tạo nên nhịp điệu của bài thơ. Các câu thơ tạo thành cặp đối với nhau, riêng câu thơ cuối đứng riêng rẽ, tạo thành một câu hỏi tu từ đầy ám ảnh. Nhịp thơ tựa như quãng đường gập ghềnh người lữ khách trải qua trên con đường theo đuổi danh vọng.
Luyện tập
Câu 1
Qua bài thơ này…
Bài thơ thể hiện sự chán nản trên con đường theo đuổi công danh, sự thất vọng đối với chế độ thi cử cũ. Chế độ ấy học hành chỉ để đạt được danh lợi tầm thường. Cao Bá Quát nhận ra bản thân mình phải có sự thay đổi, phải tìm một việc gì đó lớn lao, có ý nghĩa hơn. Có lẽ đây là lý do cho việc Cao Bá Quát tham gia khởi nghĩa.
Số 9: Soạn Bài ca ngắn đi trên bãi cát
Đọc hiểu văn bản
Câu 1 trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn 11 Tập 1
– Bãi cát dài lại bãi cát dài: mênh mông dường như bất tận, nóng bỏng.
→ Hình ảnh tả thực: đẹp nhưng dữ dội, khắc nghiệt đã gợi ý cho nhà thơ sáng tác bài thơ này.
→ Hình ảnh biểu tượng: con đường đầy khó khăn mà con người phải vượt qua để đi đến danh lợi.
– Hình ảnh người đi trên bãi cát:
+ Đi một bước như luì một bước: nỗi vất vả khó nhọc.
+ Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển.
+ Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi.
+ Nước mắt rơi → khó nhọc, gian truân.
=> Mượn hình ảnh con người như bị sa lầy trong những bãi cát dài, để thể hiện nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả đi trên con đường tìm lý tưởng nhưng xã hội bù nhìn không cho ông lối thoát.
Câu 2 sách giáo khoa Ngữ Văn 11 Tập 1 trang 42
Sáu câu thơ:
Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất cả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu
Người say vô số, tỉnh bao người?
có vẻ rời rạc, không gắn bó với nhau nhưng thực chất là một liên kết logic, chặt chẽ. Danh lợi (việc học hành, thi cử, để đạt tới một vị trí chốn quan trường) chính là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ. Hai câu thơ đầu thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì tự mình phải hành hạ mình để theo đuổi công danh.
Trong khi đó, bốn câu thơ còn lại nói về sự cám dỗ của chuyện công danh đối với người đời. Hình ảnh người đời thấy ở đâu có quán rượu ngon đều đổ xô đến, mấy ai tỉnh táo thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu. Danh lợi cũng dễ làm say người.
=> Sáu câu thơ là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.
Câu 3 Ngữ Văn 11 Tập 1 trang 42 sách giáo khoa
Tâm trạng của tác giả khi đi trên bãi cát là trạng chán nản, mệt mỏi rã rời. Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ chính là ở chỗ đã nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ.
Người đi trên cát sa lầy trong cát hay chính là hình tượng kẻ sĩ cô độc, lẻ loi đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa tuyệt vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai.
Câu 4 Tập 1 trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn 11
Nhịp điệu của bài thơ được tạo nên chủ yếu nhờ sự thay đổi độ dài của các câu thơ cũng như sự khác nhau trong cách ngắt nhịp của mỗi câu thơ, đem lại khả năng diễn đạt phong phú. Cách ngắt nhịp của bài thơ khá linh hoạt, khi thì là nhịp 2/3, khi lại là 4/3. Câu cuối cùng không có cặp đối, như một câu hỏi buông ra đầy ám ảnh. Nhịp điệu diễn tả sự gập ghềnh, trúc trắc của những người đi trên bãi cát dài, muốn thoát ra khỏi con đường công danh vô nghĩa, tầm thường.
Luyện tập
Câu hỏi trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1: Qua bài thơ này …
Bài ca ngắn đi trên bãi cát chỉ là một minh chứng nổi bật trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác của Cao bá Quát khi nhắc đến chuyện công danh như một nỗi ám ảnh đầy bế tắc. Ví dụ như trong bài Đắc gia thư, thị nhật tác, ông viết:
Dư sinh phù danh ngộ
Thập niên trệ văn mặc
(Đời ta lầm lỡ vì cái danh hờ
Hàng chục năm chìm đắm trong bút mực)
Và còn rất nhiều bài thơ khác, ông tỏ ra chán ghét việc học hành và thi cử văn chương để kiếm danh lợi. Vì vậy, đây là nguyên nhân khiến Cao Bá Quat nhận ra rằng cần phải làm một việc gì đó lớn lao hơn, có ý nghĩa hơn. Đó là lý do dẫn ông đến với cuộc khởi nghĩa chống lại nhà Nguyên.
Số 10: Soạn văn 11 Bài ca ngắn đi trên bãi cát
I. Tìm hiểu tác phẩm
- Tác giả
– Cao Bá Quát (1809?- 1855) tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, Mẫn Hiên
– Quê tại Phú thị- Gia Lâm- tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Long Biên – Hà Nội)
– Ông là một nhà thơ có tài năng và bản lĩnh, được người đương thời tôn là “Thánh Quát”
– Thơ ông bộc lộ sự phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến, chứa đựng tư tưởng khai sáng có tính chất tự phát.
- Tác phẩm
– “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” được sáng tác trong quá trình Cao Bá Quát lên kinh dự thi Hội, khi đi qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng.
– Thể loại: Thể thơ cổ, có tính chất tự do phóng khoáng không gò bó về số câu, độ dài của câu, niêm luật, bằng trắc, vần điệu.
– Chủ đề: “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” thể hiện sự chán ghét đối với con đường danh lợi tầm thường và niềm khát khao thay đổi cuộc sống.
II. Hướng dẫn học bài
Câu 1 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát.
Trả lời:
– Những yếu tố tả thực:
+ Hình ảnh bãi cát được nhắc đi nhắc lại (điệp ngữ). Bãi cát được tả như núi muôn lớp, mênh mông vô tận, bãi cát lại bãi cát.
+ Hình ảnh một người đi đến mặt trời lặn vẫn chưa thôi, vừa đi vừa lệ tuôn đầy.
– Ý nghĩa tượng trưng: Hình ảnh bãi cát dài xuất hiện thường xuyên, xuyên suốt bài thơ. Bãi cát tượng trưng cho con đường đời xa xôi, mờ mịt. Con đường đi tìm lý tưởng cao đẹp của người quân tử vô cùng gian nan và thử thách. Qua đó cũng thể hiện được nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả đi trên con đường tìm lý tưởng nhưng xã hội bù nhìn không cho ông lối thoát.
Câu 2 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Hãy giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ ” Không học được tiên ông phép ngủ … Người say vô số, tỉnh bao người?”.
Trả lời:
– Sáu câu thơ có vẻ rời rạc không gắn bó với nhau nhưng thực chất là một liên kết lô gích, chặt chẽ. Danh lợi (chỉ việc học hành, thi cử để đạt tới một vị trí trong chốn quan trường) chính là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ.
– Hai câu thơ: “Không học được tiên ông phép ngủ, – Trèo non, lội suối, giận khôn vơi” thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì phải bỏ qua cao ngạo của tâm hồn để theo đuổi công danh như những người thường.
– Bốn câu thơ còn lại nói về sự cám dỗ của chuyện công danh đối với người đời. Ở đời những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xuôi nhọc nhằn vất vả. Nhà thơ minh hoạ điều đó bằng hình ảnh người đời thấy ở đâu có quán rượu ngon đều đổ xô đến, mấy ai tỉnh táo thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu.Nhưng danh lợi cũng rất dễ khiến người ta ham muốn. Sáu câu thơ như là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: Cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.
Câu 3 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là gì? Hãy cho biết tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng đó.
Trả lời:
– Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là tâm trạng chán nản, mệt mỏi, muốn buông bỏ.
– Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ: nhà thơ nhận ra tính chất vô nghĩa việc các sĩ tử theo đuổi công danh bằng con đường thi cử trong xã hội lúc bấy giờ. Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởns sáng tạo mà lô gích.
Người đi trên cát sa lầy vào trong cát cũng như cuộc đời con người luôn bị cuốn theo vòng xoáy danh lợi. Nhận ra con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai, Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát danh lợi đó mãi được mà cần tìm một con đường khác.
Câu 4 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Phân tích ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình.Trả lời:
– Bài ca ngắn đi trên bãi cát là một bài thơ thuộc loại cổ thể có phần tự do về kết cấu, về vần và nhịp điệu.
– Nhịp điệu của bài thơ này được tạo nên chủ yếu nhờ sự thay đổi độ dài của các câu thơ cũng như sự khác nhau trong cách ngắt nhịp của mỗi câu thơ, đem lại khả nãng diễn đạt phong phú. Có từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau: 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ.
Cách ngắt nhịp khá linh hoạt, khi thì là nhịp 2/3 (Trường sa/ phục trường sa), khi là 3/5 (Quân bất học/ tiên gia mĩ thuỵ ông), khi lại là 4/3 (Phong tiền tửu điểm/ hữu mĩ tửu). Câu cuối cùng (Quân hồ vi hồ sa thượng lập ?) không có cặp đối, như một câu hỏi buông ra đầy ám ảnh. Nhịp điệu diễn đạt sự gập ghềnh, trúc trắc của những bước đi trên bãi cát dài, tượng trưng cho con đường công danh.
III. Luyện tập
Qua bài thơ này, anh (chị) hãy thử lí giải vì sao Cao Bá Quát đã khởi nghĩa chống nhà Nguyễn.
Trả lời:
– Từ toàn bộ bài thơ thấy toát lên Cao bá Quát là một người trí thức trung thực, đầy tinh thần trách nhiệm với đất nước, với cuộc đời mình, và luôn băn khoăn, day dứt về con đường đang đi. Một con người đầy bản lĩnh, quyết không chịu xoáy vào con đường danh lợi như bao người tầm thường khác.
Sự băn khoăn trăn trở còn được đẩy lên mức độ căng thẳng với những lời tự tra vấn quyết liệt về lẽ sống, về con đường phải đi thể hiện một nhân cách cao cả, không chịu thỏa hiệp với dục vọng bản thân và với thực trạng xã hội đang tiềm chứa nhiều suy thoái.
– Trong ông luôn tiềm chứa ước muốn đổi thay thực trạng xã hội, quyết không chấp nhận thực tại. Khi đã chứng kiến hết cảnh thối nát chốn quan trường, thấy rõ hiện trạng xã hội, lại bị dập vùi không thương tiếc… ước muốn đó lại càng mãnh liệt và chuyển thành hành động phản kháng mãnh liệt.
=> Đó là một phần nguyên nhân giải thích lí do khiến ông đã tham gia cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình phong kiến nhà Nguyễn.
Tổng kết
Trên đây là tổng hợp đầy đủ Top 10 mẫu soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát chi tiết nhất đến các bạn học sinh chuẩn bị cho các kì thi. Top 10 Tìm Kiếm hy vọng đã mang đến bài viết bổ ích, giúp cũng cố kiến thức cho các bạn học sinh lớp 11.
